Jongeren in Nanterre zien geen andere oplossing meer dan ‘dingen in de brand te steken’

„We noemden hem Nahnah.” Zyed (26) rolt een sigaret. Het ruikt naar houtskool en verbrand plastic op de Esplanade Charles de Gaulle in de Parijse voorstad Nanterre. Het is al middag, maar de grond smeult nog na van de rellen de nacht ervoor. Zyed, die net als de meeste andere buurtbewoners zijn volledige naam niet wil geven, zit samen met een groep vrienden aan de rand van het plein en gebaart naar de leuzen waarmee bijna alle gebouwen zijn beklad. ‘Justice pour Nahel’, staat er in grote, zwarte letters, en ‘Nahnah 92000,’ een verwijzing naar de postcode van Nanterre.

Bekijk ook de fotoserie Onrust op straat in Frankrijk: grote protesten na doodschieten tienerjongen door politie

Nanterre is de wijk van de zeventienjarige Nahel M. die dinsdagochtend 27 juni werd doodgeschoten door een politieagent nadat hij weigerde gehoor te geven aan een stopbevel. Nadat een video van het incident internet overging, braken in heel Frankrijk protesten uit die vaak uitliepen op rellen. Hoewel de intensiteit van de confrontaties sinds vrijdag afneemt zijn er tienduizenden agenten gemobiliseerd en ruim drieduizend mensen opgepakt. President Emmanuel Macron stelde zaterdag een gepland staatsbezoek aan Duitsland uit vanwege de onrust. Nahel werd diezelfde dag onder grote publieke belangstelling in Nanterre begraven.

„Ze hebben hier brand gesticht in de basisschool en in de apotheek”, vertelt Tina (45). Ze zet haar boodschappentas neer en schudt haar hoofd. „Het is erger dan de vorige keer.” Gewelddadige confrontaties tussen bewoners van de banlieues en de politie zijn een terugkerend fenomeen in Frankrijk. „Ik kan me de rellen van 2005 nog goed herinneren”, zegt Sofiane (31), een van de vrienden van Zyed, „er is niks veranderd.” Dat jaar waren er wekenlang rellen in verschillende buitenwijken nadat twee tieners stierven terwijl ze zich probeerden te verstoppen voor de politie. Maar soortgelijke confrontaties vinden al plaats sinds de jaren tachtig, en ook in 2017 leefden de protesten nog eens op na politiegeweld.

Bewoners zijn amper verbaasd over een persbericht van de politievakbond waarin gesproken werd over „ongedierte” en „wilde hordes”

„Het richt zich op de politie, maar de flics [smerissen] zijn maar één onderdeel van het probleem”, denkt de Algerijnse Samia Chabane. Zij woont al sinds de jaren negentig in Nanterre en heeft de spanningen in de voorstad zien toenemen. „Sommige van de jongeren die de straat opgaan zijn al vierde generatie, maar ze worden nog steeds niet gezien als Frans.” Bewoners zijn amper verbaasd over een persbericht van de politievakbond van vrijdag waarin gesproken werd over „ongedierte” en „wilde hordes”.

Sloppenwijk

Ook Zyed en zijn vrienden voelen afstand tot Parijs. Zyed wijst naar de glazen torens van de zakenwijk La Défense, die vlak naast Nanterre ligt en waar volop wordt gebouwd. „Ze hebben daar een paar jaar geleden een nieuw stadion gebouwd,” zegt Zyed, „In onze buurt is de afgelopen vijftien jaar vrijwel niks veranderd aan de infrastructuur.” In de skyline steken de nieuwe kantoren sterk af tegen de flats van het wooncomplex Pablo Picasso die afgelopen week het hart vormden van de protesten in Nanterre.

Tot de jaren zeventig was Nanterre een van de laatste bidonvilles van Parijs, een sloppenwijk waar de Algerijnse gemeenschap onder slechte omstandigheden woonde. De sloppen werden vervangen door hoogbouw, maar „de gebeurtenissen van de afgelopen dagen zijn een oud verhaal”, zegt bewoonster Chabane. Nog steeds wonen er in Nanterre, net als in andere banlieues, veel mensen met een migratieachtergrond en het gemiddelde inkomen is met 21.000 euro ongeveer 10.000 euro lager dan in aangrenzende gemeentes als Courbevoie en Puteaux.

Lees ook Samen met politie, ouders en sociale media wil Macron de rellen stoppen

Het maakt Sofiane boos. „De enige oplossing die er voor ons over is, is om dingen in de brand te steken”, zegt hij. „Want we kunnen niet op tegen de politie, we hebben geen andere wapens.” Hij en zijn vrienden volgen al dagen obsessief de gebeurtenissen in andere Franse steden online. Het is mede door sociale media dat de rellen zich zo snel verspreid hebben door het hele land. De jongens zijn onder de indruk van de omvang van de rellen in Marseille en laten elkaar lachend een foto zien van het gebouw van de ‘Caf’ (Caisse d’allocations familiales, voor gezinstoeslagen). „Het enige gebouw dat Nanterre niet zal afbranden”, staat erbij geschreven. Het is half een grapje. Veel gezinnen in de wijk zijn afhankelijk van toeslagen of uitkeringen.

Het gezin van de doodgeschoten Nahel is daar een goed voorbeeld van, volgens zijn oude juf Pascale (63): „Zijn moeder stond alleen in zijn opvoeding, in zeer moeilijke omstandigheden.” Pascale woont al haar hele leven in Nanterre: „Dat is een echt probleem in deze buurten, ik zie veel alleenstaande vrouwen met kinderen die een baan hebben en hun kinderen niet alle aandacht kunnen geven die ze nodig hebben.”

Wijken als Nanterre hebben vaak ook relatief hoge criminaliteitscijfers. „In het Pablo Picasso-complex zijn dealers de baas,” zegt Chabane. „Mag ik eerlijk zijn? Ik voel me ’s avonds niet veilig in de buurt,” zegt Tina met de boodschappentassen.

Nedjma (74) voelt hoe de gemeenschap steeds meer onder druk staat. De inflatie van de afgelopen tijd heeft wijken als Nanterre extra hard getroffen, zegt ze, en „de lockdowns hebben de sociale netwerken aangetast.” De pandemie heeft in Frankrijk de bestaande ongelijkheid in de buitenwijken vergroot. Het verbaast Nedjma dat dit soort protesten alleen in Frankrijk zijn en ze maakt zich zorgen over de toekomst. „Het zit veel dieper dan mensen denken.”

Op het plein kijkt Zyed naar de journalisten die zich verzamelen voor de uitgebrande bank. Hij lacht. „Ze hadden hier al maanden geleden moeten zijn.”